Gram, mei 2015 – De Twentse textielcirkel biedt een oplossing voor de grote hoeveelheid textiel die nog verdwijnt in het restafval. De gemeente Enschede, inzamelbedrijf Twente Milieu en kringloopwinkel Het Goed werken samen om zoveel mogelijk textiel aan de bron te scheiden én het ingezamelde textiel in de regio te houden.
“De start van de textielcirkel op 1 januari 2014 liep parallel met een herziening van het gemeentelijk beleid van Enschede met betrekking tot de textielinzameling”, vertelt Theo Matton, beleidsadviseur bij de gemeente Enschede. “We wilden meer textiel scheiden bij de bron, vóór het in het restafval belandt, maar ook wilden we de lokale werkgelegenheid stimuleren.” Tot 2014 zamelde kringloopbedrijf Het Goed het textiel in Enschede in. Matton: “Textiel is business. We kunnen dit aan de markt overlaten, maar als gemeente wilden we hier graag invloed op uitoefenen. Dit is vertaald in de textielcirkel.” Twente Milieu ging voortaan de inzameling doen en legde samen met kringloopwinkel Het Goed contractueel vast dat voor elke 40 ton textiel die werd ingezameld, één persoon met een afstand tot de arbeidsmarkt in de textielsortering aan het werk kwam. De sortering vindt plaats bij kringloopbedrijf Het Goed in Enschede. Het textiel uit omliggende gemeenten wordt gesorteerd bij kringloopbedrijf De Beurs in Oldenzaal. Het bruikbare textiel wordt in de kringloopwinkels verkocht. De categorie textiel die niet meer draagbaar is volgens Nederlandse normen, gaat in de verkoop voor ontwikkelingslanden. Al het overige textiel gaat naar VAR/ Frankenhuis die het afgedankte materiaal tot vezels verwerkt. Op die manier ontstaat er extra werkgelegenheid en blijft een groot deel van de textielketen binnen de regio.
Voor elke 40 ton textiel die wordt ingezameld, kan één persoon met een afstand tot de arbeidsmarkt in de textielsortering bij Het Goed werken.
Accessoires
Vóórdat de Twentse textielcirkel werd opgericht, verdween acht tot tien kilo textiel per inwoner, per jaar, in het restafval. Matton: “Er werd ongeveer 670 ton textiel gescheiden ingezameld in Enschede. Uit sorteeranalyses bleek dat er nog 1150 ton in het restafval zat.” De samenwerkende partijen streven er naar om in 2020 de helft van het textiel dat nu nog in het restafval terecht komt, er uit te halen. Jos Markslag, adviseur bij Twente Milieu: “Voor de gemeenten die aandeelhouder zijn van Twente Milieu (Almelo, Borne, Enschede, Hengelo, Hof van Twente, Losser en Oldenzaal) komt dit in totaal neer op 1600 ton per jaar.
De prognose is dat we in 2015 tussen de 1400 en 1500 ton in deze gemeenten zullen inzamelen. Ik verwacht dat we de doelstelling voor 2020 dus ruimschoots gaan halen.” Ook voor de kringloopwinkels is het uiteraard belangrijk dat er meer textiel gescheiden wordt ingezameld. Auke van der Hoek, projectleider van Het Goed in Enschede: “Het gaat daarbij niet alleen om kleding, maar ook om bijvoorbeeld schoenen, gordijnen, lingerie en accessoires als petjes en riemen.
Al deze spullen kunnen mensen in de textielcontainers kwijt. Textiel is een belangrijk product in ons assortiment. De milieudruk vermindert door hergebruik, maar het is ook belangrijk voor onze inkomsten en voor de werkgelegenheid die we kunnen bieden; zowel in de sortering, als in de verkoop.” VAR/Frankenhuis is in het Twentse Haaksbergen gevestigd en vervezelt het textiel dat onverkoopbaar, maar nog bruikbaar is en maakt er nieuwe garens van. Op dit moment worden er garens vervaardigd die voor 50 procent zijn samengesteld uit gerecycled textiel. Ook stichting Texperium uit Haaksbergen is bij de textielcirkel betrokken. De stichting onderzoekt hoe materiaal op een rendabele manier kan worden hergebruikt. Zo bedacht Texperium een methode om handdoeken uit defensiekleding en tassen uit KLM-uniformen te maken. Markslag: “Ze kijken in feite tot welk percentage het materiaal geschikt is om nieuwe garens van te maken, maar ook of er nieuwe producten uit kunnen worden gemaakt. De prijs van de garens die ze produceren, mag uiteraard niet hoger zijn dan van een nieuw product. Het gaat niet alleen om duurzaamheid, maar ook om het economische belang.”
Textielpieten
Naast de textielinzameling door Twente Milieu, halen enkele charitatieve instellingen huis-aan-huis textiel op in Enschede. De opbrengst hiervan komt ten goede aan enkele lokale goede doelen. Zo zamelt het Leger des Heils in voor de eigen vestiging in Enschede en gaat een ander deel naar een lokale manege waar mensen met een beperking kunnen paardrijden. De derde partij die textiel aan huis inzamelt is de plaatselijke Kledingbank. Matton: “De inzameling huis-aanhuis en via containers vindt nu nog apart van elkaar plaats, maar we gaan binnenkort in gesprek om te kijken hoe we dit kunnen integreren. De sortering van het textiel dat aan huis wordt ingezameld, vindt nu namelijk nog niet in Enschede plaats. De bedoeling is dat dit in de toekomst wel in Twente gaat gebeuren.” De textielcontainers waar mensen hun afgedankt textiel naartoe kunnen brengen, stonden eerst verspreid over de stad, maar zijn nu geïntegreerd op milieu-eilandjes, op enkele centrale plekken. Het aantal containers is toegenomen en ze zijn nu allemaal ondergronds. Matton: “De service voor de burger is dus verbeterd, maar er zijn hier en daar nog wel wat lekstromen. Er zijn meer partijen die zich op textiel richten, zoals kleinere kringloopbedrijfjes, maar ook winkels als H&M. Hier en daar staan op particuliere terreinen containers van KICI. Het materiaal dat hierin terecht komt, belandt in ieder geval niet bij het restafval. Om die reden hebben we er geen probleem mee. Als dit soort containers echter in de openbare ruimte staan, gaan we daar wel op handhaven, omdat Twente Milieu daar het alleenrecht heeft.”
Veel aandacht gaat uit naar de communicatie met inwoners. Om mensen te stimuleren meer textiel gescheiden aan te bieden, bedenkt Twente Milieu soms ludieke acties. Zo was er rond sinterklaas een speciale actie met textielpieten, die bij de diverse milieupleintjes in Enschede uitleg gaven over het gescheiden inzamelen van textiel. Veel mensen bleken niet te weten dat ook kapotte kleding in de textielcontainer mag. Inwoners die zich lieten informeren door de textielpiet, kregen een gerecycled cadeautje. De actie kreeg veel aandacht in de krant. Markslag: “Mensen vertellen het verder en zo verspreidt de boodschap zich.”
Textiel is een prioritaire stroom met een hoge milieudruk. Voor de productie van één t-shirt is ongeveer 150 gram pesticide en 2500 liter water vereist. Wereldwijd is 10 procent van alle pesticiden bestemd voor de katoenteelt. Markslag: “Deze informatie gebruiken we ook in de communicatie met inwoners, bijvoorbeeld via artikelen in de krant. Ik merk vaak op verjaardagen dat mensen niet weten hoe belastend textiel voor het milieu is, maar ook dat ze niet op de hoogte zijn wat ze wel en niet in de textielcontainer kunnen gooien. Het gaat dus echt om bewustwording.” In de gemeenteraad van Enschede is op dit moment een discussie gaande hoe een toename kan worden gerealiseerd van de diverse gescheiden afvalstromen. Matton: “We hebben in onze gemeente een scheidingspercentage van 44 procent. Dat kan verder omhoog. We verwachten dit jaar een besluit van de gemeenteraad waardoor er een trendbreuk kan komen. De gemeente zal een keuze maken voor diftar, omgekeerde inzameling, of vierwekelijkse inzameling van restafval. Dan zal de hoeveelheid gescheiden ingezameld textiel ook toenemen.”
Met de textielcirkel loopt Twente voorop. Het textiel, maar ook de opbrengst en de werkgelegenheid blijven op deze manier zo dicht mogelijk bij huis. Matton: “Ik denk dat het uniek is dat we de inzameling en de sortering lokaal houden. Deze opzet functioneert als een groeimodel voor de regio. We zoeken uit of de textielcirkel levensvatbaar is, zodat we dit regionaal kunnen gaan uitzetten. Ik ben benieuwd hoe het proces verder zal gaan. Het mooie is ook dat Enschede een verleden heeft op dit terrein, vanwege de vele textielfabrieken die hier vroeger stonden.” Markslag vult aan: “Op die manier is de cirkel weer rond.”
Tekst: Ans Aerts